صبح اردستان

به گزارش صبح اردستان، قنات به مسیرهای حفاری شده زیرزمینی می‌گویند که به کمک نیروی گرانش باعث جاری شدن آب‌های زیر زمینی به سطح زمین شده و دسترسی مردم به این آب‌ها را ممکن و آسان می‌سازد؛ در اصل قنات نوعی آب راه یا کانال است که برای هدایت و مدیریت آب در کشاورزی و سایر مصارف ایجاد شده است.

احداث قنات یا کاریز در انحصار ایرانیان بوده است و با توجه به قدمت شش هزار ساله قنات در ایران می‌توان صاحبان اصلی قنات را ایرانیان دانست و بر همین اساس کاریز واژه فارسی قنات است و در گذشته از آن برای هدایت آب‌های زیرزمینی استفاده می‌شده است.

قنات «مون» اردستان به عنوان تنها نمونه قنات دو طبقه جهان به شیوه‌ای ساخته شده است که در هر طبقه آن آبی مستقل جریان دارد به گونه‌ای که آب به طبقه دیگر قنات نفوذ نمی‌کند؛ این اثر شاهکار به عنوان عجیب‌ترین و تنها قنات دو طبقه جهان در تاریخ ۲۶ تیرماه ۱۳۹۵ در اجلاسیه استانبول ترکیه، به عنوان بیستمین اثر ایران به ثبت جهانی رسید که از آن تاریخ تا کنون این قنات موجب بی‌مهری مسئولان قرار گرفته است.

محمد شیدایی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم ضمن اشاره به مشکلات قنات دو طبقه اردستان اظهار داشت: یکی از مشکلاتی که در خصوص قنات دو طبقه اردستان وجود دارد عدم وجود زیر ساخت‌هایی است که در شهرستان اردستان به آن توجه نشده است.

وی ضمن تاکید بر ضرورت حضور نیروهای متخصص در حوزه میراث فرهنگی افزود: عدم وجود نیروهای متخصص در سازمان میراث فرهنگی و نبود مطالبات مردمی یکی دیگر از مشکلاتی است که ما را در حفظ و احیای اثار تاریخی دچار مشکل کرده است.

این فعال گردشگری اردستانی گفت: نبود پایگاه ویژه قنات دوطبقه مون اردستان که قرار بوده از سال گذشته پیگیری شود که از طریق ریاست میراث شهرستان اردستان نیز پیگیری شده که هنوز نتایجی را برای این اثر منحصر به فرد نداشته است.

شیدایی بیان کرد: قنات دو طبقه مون اردستان دارای پتانسیل‌های مختلفی دارد که یکی از آن‌ها رختشورخانه آن است که دائر بوده و دیگر آسیاب قدیمی است که میراث فرهنگی در دو سال پیش اقدام به بازسازی آن کرد و دو قطعه سنگ ان به میراث انتقال داده شده است و چون زمین آن شخصی بوده و مقرر شده مبلغی به مالکان پرداخت شود که هنوز این کار انجام نشده است.

قنات «مون» اردستان یکی از ۲۰ اثر تاریخی ثبت جهانی کشور است

وی تصریح کرد: قنات دوطبقه مون اردستان که یکی از ۲۰ اثر جهانی در کشور است به حال خود رها شده و شخص خاصی برای آن که مستقل باشد در نظر نگرفته‌اند و در حال حاضر به شکل هیئت امنایی اداره می‌شود که در این زمینه پیشرفتی را مشاهده نمی‌کنیم.

این فعال گردشگری اردستانی تاکید کرد: میراث فرهنگی می‌تواند برای گسترش و معرفی این بنای ارزشمند اقدام به گسترش زیر ساخت‌های عمرانی آن کند و با آزادسازی فضاهای اطراف و استفاده از جوانان در پیشبرد اهداف این اثر موفق عمل کند.

شیدایی افزود: با استفاده از روش‌های نوین می‌توانیم قنات دو طبقه که یک اثر جهانی است آن را هم جهانی به مردم معرفی کنیم تا بخواهیم با کارهای قدیمی آن را معرفی کنیم و از طریق برنامه‌های سایت‌ها برندی برای آن درست کنیم و آن را به دنیا بشناسیم.

وی ضمن اشاره به راهکارهایی برای حفظ و نگهداری هرچه بهتر قنات دو طبقه اردستان گفت: شناخت افراد محلی می‌تواند به شناخت قنات کمک کند و پایگاه قنات می‌تواند زیر نظر میراث فرهنگی باشد اما می‌تواند از افراد محلی و جوانانی که به این رشته علاقه‌مند هستند و تجربه دارند استفاده کنند.

این فعال گردشگری با بیان اینکه قنات دو طبقه مون تنها قناتی جهانی است که دو طبقه بوده و با پتانسیلی که دارد باید به دنیا شناسانده شود، افزود: کسی دنبال معرفی این اثر زیبا نبوده و جلساتی هم که تشکیل شده با اولین یا دومین جلسه به پایان رسیده و پیگیر نبوده‌اند و نیروهای میراث هم در این زمینه فعال نبوده و حتی یک نظافت معمولی برای این قنات انجام نمی‌شود و تابلوهای راهنمای آن هم غلط املایی دارد و بر اثر آفتاب و باران از بین رفته است.

شیدایی بیان کرد: برای معرفی پتانسیل‌های گردشگری قنات دو طبقه مون اردستان هیچ راهنمای گردشگری وجود ندارد و سال قبل برادرانی که می‌توانستند کاری برای این بنا انجام دهند نام آن را در گوگل مپ توانستند به ثبت برسانند.

مهدی مشهدی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: قنات دو طبقه شهر اردستان یکی از آثار دست کن فوق العاده‌ای است که بشر توانسته آن را به دست خودش ایجاد کند و یک شاهکار هنری بوده که توسط یک سری غنا آن را احداث کرده‌اند.

وی افزود: این قنات در یک طبقه بوده اما غناد یزدی که حفار این قنات بوده و شبی را در این مکان می‌خوابد متوجه می‌شود که مظهر قنات فراوانی آب دارد و می‌توان در یک طبقه دیگر آب را ببرد و با توجه به جنس خاک که آب در آن نفوذ نمی‌کند یک شاهکار هنری معماری را از خود به جای می‌گذارد.

رئیس میراث فرهنگی شهرستان اردستان گفت: قنات دو طبقه مون شهرستان اردستان به عنوان شگفت‌انگیز ترین قنات دو طبقه در جهان به شماره۹۰۲۳ در سال ۸۱ در آثار ملی به ثبت رسیده و در تیرماه۹۵ به شماره۱۵۰۶ در فهرست آثار یونسکو به ثبت رسیده است و در کل کشور ۲۰ اثر ثبت جهانی داریم که یکی از آن‌ها قنات دو طبقه مون اردستان است.

شیوه معرفی مدیر قنات «مون» شایسته مردم شهرستان اردستان نیست

وی ابراز داشت: وقتی یک اثر به عنوان یک اثر جهانی ثبت می‌شود یکی از الزاماتی که یونسکو برای آن دارد این است که حتما باید یک مدیر مخصوص همان اثر معرفی بشود و دفتری هم به این نام در نظر گرفته شود و این یکی از ضعف‌های اداره میراث فرهنگی است که چند سالی یکی از همکاران که مسئول میراث شهرستان دیگر است به عنوان مدیر این اثر معرفی شده در حالی که معرفی مدیر به این شکل شایسته اردستان و مردم فهیم این شهرستان نیست.

مشهدی بیان کرد: با توجه به منحصر بودن این اثر، شایسته نیست که بخواهیم آن را به این شکل اداره کنیم و از میراث استان اصفهان خواسته‌ایم که مدیر جداگانه‌ای را معرفی کنند که به جهت عدم نیروی متخصص در وزارت میراث تاکنون این کارانجام نشده است.

رئیس میراث فرهنگی شهرستان اردستان تاکید کرد: به جهت مدیریت شهری در حق این بنا خیلی کم کاری شده و ما طبق قوانین مختلفی که آخرین بار این قانون در تیرماه سال گذشته ابلاغ شده است خواسته‌اند بناها و آثار تاریخی که از مجلس رای اعتماد گرفته و توسط رئیس جمهوری ابلاغ شده همه دستگاه‌ها موظف شده‌اند تا اعتبار و بودجه برای مرمت و حفاظت آن بگذارند.

وی تصریح کرد: در شهرستان اردستان در راستای مرمت و حفاظت میراث فرهنگی حرکت ویژه و خاصی را مشاهده نکرده‌ایم به جز یک مورد احیای اطراف مسجد جامع اردستان که آن نیز به خوبی اجرا نشده و هنوز در این شهرستان به آن خودباوری نرسیده‌اند که می‌توان در این شهرستان و استفاده از انبوهی از آثار تاریخی که در شهرستان وجود دارد می‌توان به یک درآمد پایدار برای شهر اقدام کرد.

مشهدی تاکید کرد: برای جذب گردشگر داخلی و خارجی مستلزم این است که زیر ساخت‌هایی را مهیا کنیم و این بر عهده فقط شخص خصوصی نیست و باید دستگاه‌های متولی همچون شهرداری و میراث موظف هستند برای ایجاد زیر ساخت‌ها اقدام کنند.

رئیس میراث فرهنگی شهرستان اردستان در خصوص قنات دو طبقه جهانی اردستان گفت: برای این قنات باید یک اتفاق‌هایی صورت می‌گرفت از جمله آزادسازی اطراف قنات به بهانه ورود گردشگر که با توجه به اینکه محل ورودی در کنار خیابان است محل مناسبی نبوده و با فضاسازی می‌توانیم گردشگر را در شهر نگه داریم تا برای شهر منفعتی داشته باشد.

وی ضمن اشاره به پتانسیل‌های قنات دو طبقه مون شهرستان اردستان افزود: ایجاد فضاهایی همچون سفره‌خانه و کارهای این‌چنینی می‌تواند ایجاد اشتغال کند و دستگاه‌های متولی با کمک بخش خصوصی که ورود پیدا خواهند کرد می‌توانند به این موضوع کمک کنند.

مشهدی بیان کرد: رختشورخانه قنات وضعیت مناسبی ندارد و چندین مرحله تاکنون مرمت شده اما مجدد توسط افراد مغرض دیوارهای آن تخریب می‌شود و با توجه به اینکه به شکل هیئت امنایی اداره می‌شود هیچوقت به یک رای واحد نمی‌رسد در حالی که باید از هم فکری آنها استفاده کنیم و این مشکلات همیشه وجود داشته و از زمانی نیز که این قنات در فهرست آثار جهانی قرار گرفته جهاد کشاورزی هم برای حفظ آن هیچ بودجه‌ای قرار نداده است.

رئیس میراث فرهنگی شهرستان اردستان افزود: قنات‌ها در قدیم به شکل محلی اداره می‌شده و از زمان جهانی شدن آن افراد محلی هم کمکی در خصوص حفظ و مرمت آن نمی‌کنند و معتقد هستند که این قنات بودجه جداگانه‌ای دارد که تا کنون چنین نبوده است.

لزوم مشارکت کشاورزان و سهامداران قنات مون در ساماندهی آن

وی ضمن اشاره به وجود مشکلات برای مرمت این اثر ثبت شده جهانی تاکید کرد: یکی دیگر از مشکلات قنات دوطبقه این است که از زیر خانه‌های مردم عبور کرده و مردم به آن دسترسی دارند و حریم‌ها را در زمان ساخت رعایت نکرده‌اند که برای مرمت و حفظ آن با مشکل مواجه هستیم.

مشهدی گفت: در سال گذشته ۱۵۰ میلیون تومان برای قنات هزینه شده و دریچه‌های چاه آن که چدنی بوده و سرقت شده به شکل بتنی طراحی و تعویض شده است و چندین چاه آن را لایروبی و کول‌گذاری انجام داده‌ایم و لازمه این کار این است که همه سهام‌داران و جهاد کشاورزی پای کار آماده باشند چراکه این اثر لیاقت این همه توجه را دارد.

رئیس میراث فرهنگی شهرستان اردستان افزود: از مدیر کل میراث استان اصفهان می‌خواهیم که جهت معرفی یک مدیر مستقل برای قنات دو طبقه اردستان اقدام کند و شایسته است که این محبت را به شهرستان اردستان انجام دهند و با توحه به اینکه یک اثر شاخص جهانی است به عنوان یک شاخص جهانی به آن نگاه شود چراکه این اثر نیازمند تزریق بودجه است.

وی ضمن اشاره به اقدامات صورت گرفته ویژه قنات دو طبه مون اردستان بیان کرد: در سال گذشته یکدستگاه ژنراتور خیلی خوب از طریق استان اصفهان به قنات دو طبقه تحویل شده و برای لایروبی و برق مشکلی نداریم و مکانی هم به عنوان پایش قنات هم باید ایجاد شود.

حمیدرضا تاملی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: خوشبختانه سراسر کشور ایران اسلامی پر از نشانه‌ها و آثار تاریخی، فرهنگی و موزه تمدنی است ولی از بین این همه اثر تاریخی و هویتی ۲۰ اثر در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیده است و نماد معرفی هویت و فرهنگ ایرانی به دنیا است.

وی افزود: یکی از ۲۰ اثر تاریخی جهانی قنات دوطبقه مون اردستان است که سال ۹۵ ثبت جهانی شده و این ثبت یک حجم انتظار زیادی را برای مردم و اهالی اردستان در بین فرهنگ دوستان و علاقه‌مندان به تاریخ ایجاد کرده که باید ما چه رفتاری نسبت به آن داشته باشیم.

فرماندار شهرستان اردستان ضمن انتقاد از بی‌مهری‌های صورت گرفته به اثر تاریخی گفت: متاسفانه حتی یک آئین رونمایی رسمی از این اثر تاریخی که یک امر معمول و مرسوم است تا الان صورت نگرفته که می‌توانستند متعارف‌ترین کار ممکن را برای آن انجام دهند.

وی ضمن انتقاد از عدم انتخاب صحیح مدیر قنات مون اردستان ابراز داشت: میراث فرهنگی برای این اثر یک مدیر پایگاه فرهنگی معرفی کرده که تا این لحظه برای یکبار هم در اردستان ایشان را ندیده‌ایم و حتی مدیر پایگاه قنات دو طبقه نمی دانیم چه کسی است.

معرفی قنات مون به یک مطالبه عمومی تبدیل شده است

تاملی بیان کرد: مرمت، شناساندن این اثر و معرفی باید توسط مدیر انجام شود که تاکنون این مهم اتفاق نیافتاده و گردشگر وقتی با شنیدن آوازه قنات دوطبقه جهانی اردستان روبرو می‌شود از مبهم بودن و بدون تشریفات بودن این اثر متعجب می‌شود که چرا این اثر در مهجوریت قرار گرفته است.

فرماندار شهرستان اردستان تاکید کرد: معرفی این قنات به عنوان یک مطالبه عمومی تبدیل شده است و علاقه‌مندان به تاریخ باید برای معرفی آن در آئینی اقداماتی را انجام دهند که بیشتر مدیر پایگاه این قنات باید پیگیر این اقدامات باشد.

وی تصریح کرد: موضوع قنات دو طبقه جهانی اردستان نشانگر اوج هنر عمرانی اجداد این سرزمین در خصوص محافظت از منابع آبی اردستان است که در دوهزار سال پیش انجام شده و دو رشته قنات با فاصله کم و بدون نفوذ به یکدیگر و با کنترل دمایی آن در حرکت هستند.

تاملی با بیان اینکه این قنات بسیار مهم مورد تعجب هم گردشگران خارجی قرار گرفته است، افزود: در داخل کشور اما قنات مون شهرستان اردستان با بی‌مهری روبرو شده است و فقط نام جهانی را یدک می‌کشد.

فرماندار شهرستان اردستان گفت: ما از اختصاص اعتبارات از طرف یونسکو به این پروژه اطلاعی نداریم در حالی که در سطح استانی و ملی بودجه نداشته که جهانی آن را باید مدیرکل میراث استان اصفهان و مدیر پایگاه‌های جهانی قنات در این زمینه پاسخگو باشند.

وی افزود: تصور مردم این است که وقتی یک اثر جهانی می‌شود جدای از حفظ آن بنا در کشور کمک‌هایی نیز از سوی یونسکو انجام می‌شود اما تا کنون مستندی در این خصوص دریافت نکرده‌ایم و با توجه به اینکه این قنات یک قنات زنده‌ است و هیئت امنا هم دارد اما آن‌ها هم کارهای خود را متوقف کرده‌اند که در نهایت امکان دارد به حیات قنات ضربه بزند چرا که قنات نیاز به مرمت و لایروبی دارد و اگر این اتفاقات انجام نمی‌شد این قنات تا کنون از بین رفته بود.

گزارش از حمید فرخی