صبح اردستان

به گزارش پایگاه خبری شهرستان اردستان نگین کویر،به نقل از صاحب نیوز وبه نقل از ندای اصفهان- جمال طاهری/ نوروز امسال مقام معظم رهبری در سخنرانی ابتدای سال خود در حرم رضوی بر حمایت از مجموعه های خودجوش مردمی توسط دستگاهها و نهادها تاکید فرمودند و گفتند:

«مسائل فرهنگی بسیار مهم است و اهمیت بسیار زیادی می دهم. مجموعه های خودجوش مردمی که کار فرهنگی می کنند که در سراسر کشوری هزاران مجموعه خودجوش مردمی است که دارند کار می کنند و فکر می کنند و کار فرهنگی می کنند باید روز به روز توسعه پیدا کنند و دستگاه های دولتی به این ها کمک کنند و به جای اینکه آغوش خود را به روی کسانی که نظام و ارزش های اسلامی را قبول ندارند باز کنند به روی بچه های حزب‌اللهی و انقلابی باز کنند.

کارهای فرهنگی با ارزش دارد انجام می گیرد و در تمام زمینه ها می توانند جوانان انقلابی کار کنند، امروز و فردا برای جوانان است.»(+)

اما تا چه حد از مجموعه های خودجوش مردمی در اصفهان حمایت می شود؟ دستگاههای مختلفی متولی فرهنگ در اصفهان هستند که به گفته حجت السلام احمد سالک فقط ۵۰ دستگاه و نهاد در عرصه فرهنگی فعال اند اما سهم مشارکت و حمایت این دستگاهها از مجموعه های خودجوش فرهنگی چیست؟

این مجموعه ها کدام اند و چه می کنند؟

مجموعه های خودجوش فرهنگی را می توان به دسته های مختلفی تقسیم کرد؛ مجموعه های اجتماعی و فرهنگی که وزارت کشور و استانداری، وزارت ورزش و جوانان، بهزیستی، سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت ارشاد، به آنها مجوز می دهند و نیز برای آنها نقش حمایتی دارند. شهرداری، بسیج، سپاه، شورای هماهنگی، حوزه هنری و… نیز بیشتر نقش حمایتی و مشارکتی با این مجموعه ها دارند.

اما این حمایتها به دلیل ساختار تماما دولتی کشور تا امروز چندان زیاد نبوده به شکلی که تحرک خاصی در شهر برای حمایت از این مجموعه به چشم نمی آید و البته این حسن مجموعه های فرهنگی اصفهان است که در تمام این سالها به روی پای خود ایستاده اند.

از مجموعه های خودجوشی که از روی ضرروت یا نیاز خاص تشکیل شده اند مانند خیریه ها و مجموعه های اجتماعی مرتبط به بیماران خاص که بگذریم، اصفهان را باید بیشتر شهری سنتی با محوریت هیئات دانست که تعداد هیئت های آن بسیار زیاد است. بعد از آن کانونهای مساجد است که در دولت قبل با ساختاری مشخص و یکنواخت تقویت شد، هرچند نمود شهری چندانی نداشت و سپس دارالقرآن ها که البته آنها نیز در اتفاقات مشهود شهری نمود نداشته اند اما در تربیت و پرورش افراد قرآنی در نسل کنونی و آینده مطمئنا تاثیرگذارند.

در عرصه مجموعه های فرهنگی مردمی در اصفهان (به جز نهایتا چند مجموعه بزرگ) آن قدر که مردم اسمی از آنها شنیده باشند و تداوم عملشان را نیز بتوان دید کم است (هرچند که صدها مجموعه فرهنگی مستقل را در اصفهان می توان شناسایی کرد). در اوضاع اقتصادی کنونی که سازمانها و ارگانها نداشتن بودجه را بهانه عدم حماتیهای خود می کنند، بیشترین حمایت از این مجموعه ها تنها از سوی شهرداری صورت می گیرد.

اوقاف و حقیقتی به اسم کم کاری

البته همانطور که همه می دانیم حمایت تنها به مسائل مالی خلاصه نمی شود، یکی از مشکلات مهم مجموعه های فرهنگی در اصفهان مسئله مکان آنهاست، معضلی که متاسفانه عزم راسخی از سوی مسئولین امر برای حمایت دیده نمی شود. شاید بتوان گفت بدترین سازمان در این مورد که با وجود دارا بودن امکانات و وظایف مشخص باید وارد عمل شود و متاسفانه نمی شود سازمان اوقاف است! اوقاف حتی برای مجموعه های دارالقرآنی نیز قدم چندانی در تامین مکان که نیاز حیاتی و اولویت آنهاست بر نمی دارد چه برسد به مجموعه های غیرقرآنی که این خود جای تامل دارد.

شاید باز هم تنها سازمانی که در بحث تامین مکان بصورت بسیار محدود به مجموعه های خودجوش یاری رسانده همان شهرداری باشد که امکان برگزاری برنامه و جلسات در فرهنگسراهای خود را به این مجموعه ها می دهد.

عمده هیئات و کانونهای مساجد تا حد امکان مشکل مکانی خود را در همان محل مسجد حل کرده اند اما این یک حقیقت است که کار فرهنگی تنها به این دو شاخه تقسیم نمی شود و مخاطبین فرهنگی شهر و اغراض فرهنگی نیز در آن خلاصه نمی گردد، بخصوص که مساجد برخی معذوریت های شرعی را به عنوان مکان تجمع برای برخی فعالیتها دارند.

متاسفانه باید اعتراف کرد بسیاری از هیئات و کانونهای مساجد در پر شدن مساجد از افراد، تاثیر بسزایی نداشته و این خود جای نقد جدی دارد.

فعالیت در فضای مجازی

کار فرهنگی و مجموعه های خودجوش فرهنگی تنها به موارد ذکر شده خلاصه نمی شود، خصوصا در دنیای امروز که با رشد تکنولوژی نیازهای جدید در جامعه ایجاد شده است. برای مثال گاه یک سایت در فضای مجازی می تواند نقش بسزایی در بحث فرهنگ بازی کند ولی این سایت اگر بخواهد مانند بسیاری از کارهای فرهنگی رایج در کشور سطحی و زودگذر نباشد نیاز به حمایت های مسئولین در وجوه مختلف دارد.

مطمئنا از فحوای کلام رهبر معظم انقلاب هم نمی توان مجموعه های خودجوش فرهنگی را به هیئات و کانونهای مساجد و… تعبیر کرد، چه آنکه نیازهای جامعه امروز علاوه بر نیازهای ثابت قبلی باید مورد توجه جدی قرار گیرد. حال بیاییم نامهای آشنا در بحث فرهنگی شهر را مرور کنیم، شما چند مجموعه فرهنگی می شناسید که بصورت خودجوش تشکیل شده و در اثرگذاری فرهنگی شهر نقش دارد؟

البته برخی مجموعه ها بصورت محلی و مختص به مکانی خاص و برخی نیز فرامنطقه ای هستند. شاید اولین مجموعه ای که به ذهنتان متبادر شود مجموعه عاشوراییان باشد، مجموعه ای که توانسته در نیروسازی در برخی ارگانهای شهری از جمله شهرداری نقش بسزایی بازی کند، هرچند بجز ایام ده روز اول محرم و جلسات هفتگی خود که به بهشت معروف است اقدامات فرهنگی خاصی در بیلان کاری از این مجموعه ندیده ایم ولی این مجموعه بیشتر بخاطر نوآوری و پیشگام بودنش شناخته شده است چرا که برگزاری مراسم هیئتی را در ۱۰روز محرم با شیوه ای جدید و بروز به اجرا درآورد کاری که البته این روزها در برخی هیئات نیز تکرار می شود.

مجموعه فانوس نیز در نوع خود بی نظیر است مجموعه ای خودجوش و مردمی که بخاطر فعالیت اختصاصی برای دختران معروف شد (اما همان معضل مکان را بصورت جدی دارد). مجتمع فرهنگی باران، انجمن شهید ادواردو آنیلی، موسسه فدائیان اسلام، مجموعه فرهنگی شهید صیاد شیرازی، مجمع فرهنگی شهید اژه ای، مجمع فرهنگی شهید مفتح، مرکز فرهنگی شهید مدرس، مرکز فرهنگی شهید بهشتی، فاطمیون و…

این اسمها توانسته اند بخاطر نوع فعالیت هایشان که بیشتر تخصصی و یا نوآورانه بوده و نیز تداوم فعالیتشان در اصفهان شناخته شده باشند ولی همه اینها با هم برابر نیستند، برخی به دلایل مختلف از حمایتهای ویژه برخوردارند و حتی در معرفی و شناساندن آنها به مردم هم از همین حمایتها که گاه بسیار چشمگیر و در سطح شهر بوده استفاده شده است و برخی واقعا خودجوش و روی پای خود حرکت کرده اند که هرچند خوب است ولی فعالیت مسئولان در تبعیض در حمایت از مجموعه های فرهنگی را زیر سوال می برد.

شهرداری و لزوم حمایت عادلانه از مجموعه های فرهنگی

علی قاسم زاده معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان می گوید: ۱۴میلیارد تومان برای حمایت از مجموعه های فرهنگی شهر اصفهان هزینه شده است حال باید پرسید این ۱۴میلیارد هزینه حمایتی کجا خرج شده و نمود آن چه بوده است؟! آیا همه مجموعه ها به این حمایت نیاز داشته اند؟ آیا همه این حمایت خرج فعالیت فرهنگی شده است؟

یا همه این فعالیتهای فرهنگی واقعا مفید فایده بوده؟ برخی از این مجموعه ها هیئات مشهوری هستند که با یک مدیریت درست و توانمند خود نه تنها توانایی درآمدزایی برای خود را دارا هستند بلکه حتی می توانند به دیگر سامانه های فرهنگی شهری کمک کنند. برای برخی مساجد سطح شهر هم می توان با کمک اوقاف آنها را یک بار برای همیشه توانمند کرد.

فارغ از فعالیتهای مناسبتی، هیأت ها در بحث فرهنگی شهر می توانند نقش موثری داشته باشند. گفته می شود برخی مجموعه ها سهم های بسیار زیادی را از این تقسیم دارا هستند و برخی سهم بسیار اندکی، سوال اینجاست که چقدر این حمایتها موثر بوده و چقدر اصولی؟ چه آنکه اگر اصولی بود شاید مقام معظم رهبری رسما از مسئولین حمایت از جوانان انقلابی و مجموعه های خودجوش را خواستار نمی شدند. بدون شک حمایتها بسیار اندک است که رهبری خود مجبور به اشاره به این موضوع شده اند.

مظلومیت فرهنگ

همانطور که گفته شد این بحث به شهرداری محصور نمی شود، در دولت قبل گفته شد که دو بودجه سنگین ۲۰۰ میلیاردی در دو مقطع زمانی خارج از بودجه های کلان آن روزها برای فعالیتهای فرهنگی اختصاص داده شده است.

بودجه هایی که رئیس دولت دهم بعد از فتنه ۸۸ به عرصه فرهنگی اختصاص داد و بارها خطاب به مسئولان امر گفت که نروید آن را صرف پروژه های بلندپروازانه یا نیمه کاره کنید، این باید برای بصیرت و فرهنگ عمومی هزینه شود.

البته این نیز نوشدارویی بعد از مرگ سهراب بود چرا که رهبری در سال ۸۷ وقتی هیئت دولت گزارش بودجه ریزی خود را ارائه داد از مظلومیت فرهنگ در آن گله کردند؛ و دیدیم این مظلومیت چه خسارت بزرگی در سال ۸۸ به کشور زد خسارتی که تا سالها برآورد اقتصادی و فرهنگی آن غیر ممکن است. همان نگاه غیر مردمی متاسفانه کاری کرد که مجموعه های تاثیرگذار فرهنگی در اصفهان از بودجه آن سالها بی بهره ماندند و سوالات جدی از نوع توزیع بودجه در اذهانشان ماند.

حال رهبری در ابتدای سال ۹۵ تذکری مشابه داده اند، آیا مسئولین امر در هر سازمان و نهادی که هستند این صحبت رهبری را خارج از شعارها جامه عمل می پوشانند؟ یا باید باری دیگر شاهد خسارت سنگین بر پیکره نظام باشیم؟

با توجه به رشد تکنولوژی و اقتضائات جدید، مطمئنا کار فرهنگی که برعهده مجموعه های فرهنگی مردمی است اگر توانمند نشود ضربات جبران ناپذیر فرهنگی و اجتماعی را باید انتظار کشید، در این میدان دیگر نمی توان برای کارهای بی ثمر و پر هزینه در پرتو رانت و رفاقت توجیه درست کرد.